Cống Quỳnh - con đường kèo nhà cái trực tuyến "chàng trai nước Việt"

Ấn tượng đầu tiên kèo nhà cái trực tuyến tôi về đường Cống Quỳnh là chợ Thái Bình. Hồi còn nhỏ trước năm 1975, tôi tò mò về ngôi chợ này vì nhà văn Nguyễn Vỹ nhắc đến nó trong cuốnTuấn chàng trai nước Việt. Tuấn, hiện thân kèo nhà cái trực tuyến nhà văn Nguyễn Vỹ, vào Sài Gòn trước năm 1945 và được bạn mời đến cái quán lộ thiên ở bãi đất trống trước chợ để ăn bánh đập và uống nước xá xị. Bữa ăn bình dân này gây ấn tượng sâu đậm đến mức đúng năm 1945, khi vào Sài Gòn lần nữa, Tuấn lại tìm đến đây muốn thưởng thức lại hai món đó mà nhớ kỷ niệm cũ.

Chợ Thái Bình là nơi đi chợ mỗi ngày kèo nhà cái trực tuyến bà Lê Ty hồi trước 1975. Bà Lê Ty là nữ diễn viên chánh trong phimCánh đồng ma, phim nói đầu tiên người Việt Nam đóng, do người Hoa quay ở Hồng Kông năm 1937. Ảnh kèo nhà cái trực tuyến bà được đăng ở bìa tuần báoTiểu thuyết Thứ bảy. Phim có cả nhà văn Nguyễn Tuân tham gia.

Sống gần chợ Thái Bình, bà nuôi ông chồng Đàm Quang Thiện, người đã dẫn đoàn tài tử kèo nhà cái trực tuyến sang Hồng Kông đóng phim thuở trước. Ca sĩ Thái Thanh trước khi ra nước ngoài cũng sống gần chợ này trong căn hộ trên lầu đường Võ Tánh, xung quanh nhà bày toàn chậu bông.

Con đường này bắt đầu từ đường Hồng Thập Tự (nay là Nguyễn Thị Minh Khai), chạy ngang khu “ngã tư quốc tế” giáp đường Bùi Viện khá phức tạp, chạy thẳng tới đường Nguyễn Cư Trinh có bến xe đò, ngoặt sang phải rồi tiếp tục đâm thẳng ra đường Trần Hưng Đạo phồn thịnh. Trên đường có nhà in Tấn Bộ ở số 97, tòa soạn nhật báoTiếng kèo nhà cái trực tuyếnở số 131.

Chợ Thái Bình ngày nay. Một số sử liệu cho biết chợ được khởi tạo đầu thế kỷ XIX. Ảnh: Peter R.

Năm 1932 có một sự kiện gây ấn tượng mạnh với cư dân ở đó là có tới 400 phụ nữ người Hoa biểu tình ngay góc đường Huỳnh Quang Tiên - Arras và đại lộ Gallieni (nay là Hồ Hảo Hớn - kèo nhà cái trực tuyến và Trần Hưng Đạo). Những người này làm công cho 13 xưởng khăn lông ở Chợ Lớn, đều do người Hoa làm chủ. Mấy năm trước, chủ trả cho họ 5 xu một cái khăn, đến năm đó lấy cớ khủng hoảng kinh tế, các chủ hãng khăn bàn nhau bớt tiền lương xuống. Ban đầu bớt mỗi cái 1 xu, sau bớt 2 xu, 3 xu và còn muốn bớt tiếp.

Chịu không nổi, các bà, các cô đình công. Họ kéo từ Chợ Lớn ra với ý định kêu gọi chị em làm ở hãng khăn trên đường Cầu Kho (nay là Trần Đình Xu) nhưng các phụ nữ ở đây không tham gia. Cuối cùng lính đến, đuổi theo đám biểu tình đang chạy tán loạn. Cuối cùng, 10 phụ nữ bị bắt đưa về bót quận Nhì.

Qua năm sau, 1933, trên đường này có một phòng đọc sách nhỏ ở số nhà 29, nhỏ nhưng tạo tiếng vang lớn, thậm chíHà Thành ngọ báocòn viết bài tường thuật trên số 1.808, ra ngày 13.9.1933. Phòng đọc sách do cô Nguyễn Thị Trang sáng lập, người thư ký trông nom là cô Phương Hoa. Ngày 1.7.1933, phòng đọc sách mở cửa, kêu gọi các mạnh thường quân tặng sách tiếng Anh, Pháp, kèo nhà cái trực tuyến và không nhận tiền. Phòng nằm trong dãy nhà bốn căn hai tầng, gắn bảng sơn xanh “Salle de lecture” (Phòng đọc sách). Phía trước có tấm bảng ghi: “Phòng đọc sách/ ra vào thong thả, khỏi trả tiền/ sáng từ 8 giờ đến 11 giờ rưỡi/ Chiều từ 3 giờ đến 6 giờ”.

Căn phòng có thể chứa mười người đến đọc sách. Theo cô Phương Hoa, mục đích kèo nhà cái trực tuyến phòng là chốn “bình dân thư viện”, là mái nhà chung cho mọi người không phân chia giai cấp tầng lớp đến trau dồi tri thức và trao đổi ý kiến. Báo chí ở đây được các tòa soạn tặng là các tờImpartial, La Presse Indochinoise, Alliance franco-annamite, Đuốc Nhà Nam, Lục Tỉnh Tân Văn, Phụ Nữ Tân Văn, Dzân báo, Cùng Bạn, Tiếng Dân... Ông Đào Duy Anh tặng cuốnHán - kèo nhà cái trực tuyến Tự điển. Các nhà văn nổi tiếng ngoài Bắc như Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Tường Tam, Bùi Xuân Học… đã gửi vào các tờTrung Bắc Tân Văn, Annam Nouveau, Phong Hóa, Văn Học Tạp chí, Ngọ báo… Phòng đọc bước đầu còn ra sách.Đế Thiên Đế Thíchlà cuốn sách đầu tiên xuất bản từ đây.

Cho đến thập niên 1960, trên đường vẫn tồn tại ở số nhà 87 một fonderie (xưởng đúc) Trí Độ (TriDo) được thành lập từ năm 1927. Theo báoSài Gònsố 1.267 ra ngày 2.12.1937, ban đầu xưởng này chỉ là một chái lá nhỏ hẹp, chủ nhân kiêm thợ đúc. Sau chục năm làm ăn trở thành xưởng lớn với gần 100 gia đình tham gia. Xưởng chia làm 6 tốp: thợ làm khuôn, thợ đúc, thợ rèn, thợ nguội, thợ tiện và thợ mộc. Họ làm việc với máy móc, không khác ở sở Ba Son. Hãng TriDo làm đủ các máy móc về tàu bè, xe cộ, nhà máy… Những bánh xe chạy máy khổng lồ, các ống nước to tướng, nồi súp de… Sở Trường Tiền kèo nhà cái trực tuyến nhà nước cũng đến xưởng này thuê làm máy móc. Cũng có hãng buôn máy móc nhập cảng đến thuê xưởng làm một số máy móc rồi gắn hiệu ngoại quốc vào.

Đến năm 1945, tình hình chính trị ở Việt Nam căng thẳng. Nhà hộ sinh Việt Nam ở góc đường Arras và Chasseloup Laubat (Cống Quỳnh - Nguyễn Thị Minh Khai), sau là Nhà thương Từ Dũ đã thấy trước nhiệm vụ kèo nhà cái trực tuyến mình cho cuộc kháng chiến chống thực dân. Ban cứu thương kèo nhà cái trực tuyến phong trào Phụ nữ Tiền phong đã mở tại nhà hộ sinh này các lớp học do bác sĩ và nữ sinh viên y khoa dạy. Lớp nhận nữ sinh trên 16 tuổi và chia làm 2 bậc: sơ đẳng nhận tất cả học sinh biết chữ quốc ngữ, học trong 3 tháng; trung đẳng nhận học sinh ít nhất là năm thứ ba trung học, học 6 tháng. Cuối khóa có thi và nhận giấy chứng nhận. Chỉ nửa tháng sau, ngày 25.8, Cách mạng Tháng Tám bùng nổ và sau đó là cuộc kháng chiến 9 năm. Ắt hẳn đội ngũ cứu thương được đào tạo ở đây đã tham gia cuộc đấu tranh này.

Con đường Arras - kèo nhà cái trực tuyến ghi dấu nhiều nhân vật nổi tiếng. Nhạc sư Vĩnh Bảo kể trong bài viếtNhững giai điệu cuộc đời: “Năm 1947, ông Khê (giáo sư âm nhạc Trần Văn Khê) và tôi cùng dạy ở trường Trung học Ngô Quang Vinh ở đường Arras (nay là đường Cống Quỳnh, vùng chợ Thái Bình). Ông Khê dạy Anh văn, tôi dạy Pháp văn. Tôi biết ông Khê chơi đàn nhưng tôi không nói với ông là tôi cũng chơi đàn như ông. Năm 1949, trước khi ông rời Sài Gòn sang Pháp, các giáo sư kèo nhà cái trực tuyến trường cùng chụp với ông một vài ảnh lưu niệm”.

Bùng binh đường kèo nhà cái trực tuyến giáp đường Nguyễn Trãi thập niên 1960 - bên trái là Hội Dục Anh. Ảnh tư liệu

Ở số nhà 185 là trụ sở Hội Dục Anh (nơi nuôi trẻ mồ côi và giữ trẻ em nghèo, tổ chức hướng dẫn phương pháp dưỡng nhi, vệ sinh thường thức trong gia đình để phòng tránh bệnh tật cho trẻ con), giám đốc là nữ họa sĩ Lê Thị Ẩn - ái nữ ông Hội đồng Vài ở Cần Thơ, có con là ông Đoàn Bá Cang từng giữ chức Đại sứ Việt Nam Cộng hòa ở Tokyo. Bà Ẩn được xem là nữ họa sĩ đầu tiên kèo nhà cái trực tuyến miền Nam. Số nhà 200 là tư gia bác sĩ Trương Ngọc Hơn, tác giả cuốn sách nổi tiếngNgười con gái sắp lấy chồng nên biết.

Số 242 là hãng gạch bông ông Trương Văn Qui mua lại kèo nhà cái trực tuyến người Pháp và đặt tên là hãng gạch bông Thanh Danh rất được ưa chuộng ở miền Nam. Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM hiện nay ở số 125 Cống Quỳnh nằm trên khuôn viên kèo nhà cái trực tuyến Trường trung học đệ nhất cấp Hưng Đạo (tương đương trung học cơ sở hiện nay). Ngày xưa nhạc sĩ Vũ Thành An và nhà văn Nhật Tiến từng dạy học ở đó. Trên đường còn có Trường trung học đệ nhị cấp Hưng Đạo (tương đương trung học phổ thông) nay đổi thành Trường THCS Chu Văn An.

Khoảng đầu thập niên 2000, tôi đến thăm nhà anh bạn tên Nguyễn Tuấn sống ở lầu 1 tòa nhà lớn đối diện Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM. Tôi nhớ phải đi vài cầu thang bộ mới lên căn phòng anh ở. Trước kia rạp hát này là tài sản kinh doanh kèo nhà cái trực tuyến gia đình anh, sau 1975 biến thành cơ sở kèo nhà cái trực tuyến Trường Nghệ thuật Sân khấu II (tiền thân kèo nhà cái trực tuyến Đại học Sân khấu Điện ảnh), chừa lại một phần nhỏ diện tích trên lầu cho gia đình sử dụng. Khoảng năm 1976 rạp biến thành khu nhà ở cho sinh viên trường sân khấu, hầu hết diễn viên kịch hài Sài Gòn từng ở đó.

Tuy đã bình thản nhắc lại chuyện cũ, anh không giấu sự tiếc rẻ khi gia đình không giữ được cơ ngơi với diện tích lớn ngay mặt tiền con đường kèo nhà cái trực tuyến sầm uất. Lúc đó, anh đang lưu lạc về làm việc ở một cơ quan nhà nước tại Bình Dương, nơi nhà anh hồi xưa cũng có một rạp hát, sống độc thân cho tới lúc qua đời. Gia đình anh là một phần tiêu biểu cho những biến động cuộc đời mà không ít người dân thành phố này trải qua trong nửa thế kỷ qua.

Phạm Công Luận