Ngược chiều nới rồi siết, hàng không kèo nhà cái 5 lo lỡ cơ hội

Đã từng được sở hữu 49%

Nghị định 76/2007/NĐ-CP về kinh doanh hàng kèo nhà cái 5 và vận chuyển hàng kèo nhà cái 5 chung, Khoản b Điều 10 quy định “nước ngoài kèo nhà cái 5 chiếm quá 49% vốn điều lệ đối với hãng hàng kèo nhà cái 5, hoặc 49% vốn điều lệ đối với doanh nghiệp kinh doanh hàng kèo nhà cái 5 chung; một cá nhân hoặc pháp nhân nước ngoài kèo nhà cái 5 chiếm quá 30% vốn điều lệ”.

Cách đây hơn 10 năm, chính sách này được cho là khá thông thoáng khi cho phép nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào hàng không kèo nhà cái 5 Nam hoặc liên doanh liên kết thành lập hãng bay mới, với mức vốn góp lên tới 49%.

Tiên phong là việc Tập đoàn Qantas của Australia năm 2007 rót 50 triệu USD (khoảng 890 tỷ đồng thời điểm đó) mua lại 30% vốn tại Jetstar Pacific. Trong cuộc đua với hãng hàng không giá rẻ lớn nhất Đông Nam Á AirAsia, Qantas thắng chung cuộc, trở thành nhà đầu tư nước ngoài đầu tiên góp vốn vào một hãng hàng không của kèo nhà cái 5 Nam.

AirAsia từ bỏ thị trường hàng không kèo nhà cái 5 Nam sau nhiều lần gia nhập thất bại.

Về phía AirAsia, sau thất bại trên, vẫn kiên trì tìm đối tác để tiếp tục lập hãng hàng không mới tại kèo nhà cái 5 Nam, lần này Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy kèo nhà cái 5 Nam (Vinashin) được chọn. Hai bên đã đạt được thỏa thuận chung. AirAsia lo về phần bay và góp 30% vốn, Vinashin lo các thủ tục, giấy phép. Song, kế hoạch của AirAsia một lần nữa đổ vỡ, cũng chính bởi lý do liên quan đến phần góp vốn của nhà đầu tư ngoại trong việc thành lập hãng hàng không nội.

Sự thâm nhập thành công của Qatas và khả năng tập đoàn này còn nâng vốn lên nữa tại Jetstar Pacific, cùng với sự nhăm nhe nhòm ngó của nhiều nhà đầu tư nước ngoài,... nên trong nước xuất hiện nhiều ý kiến lo ngại. Rằng việc mở “room” rộng như vậy sẽ khiến hàng không nước ngoài ồ ạt vào kèo nhà cái 5 Nam; rằng các hãng bay mới với tiềm lực tài chính mạnh sẽ dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, “đè bẹp” hãng bay trong nước,.v..v...

Do vậy, Nghị định 30/2013/NĐ-CP ra đời sau đó đã siết chặt ngay: nhà đầu tư nước ngoài kèo nhà cái 5 đầu tư quá 30% vốn điều lệ tại một hãng hàng kèo nhà cái 5. Quy định này được giữ nguyên tại Nghị định 92/2016/NĐ-CP về điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực hàng kèo nhà cái 5 dân dụng.

Tuy nhiên, trước sự phát triển bùng nổ của thị trường hàng không kèo nhà cái 5 Nam khi luôn tăng trưởng ở mức hai con số, nhu cầu về nguồn vốn tăng cao cùng với yêu cầu đặt ra về những điều kiện gia nhập thị trường hàng không cân bằng hơn giữa các nước,... một lần nữa đề xuất nới room cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các hãng hàng không lại được đặt ra. Trong khi Vietjet Air muốn nâng tỷ lệ đầu tư nước ngoài vào hàng không lên 49%, thì Vietnam Airlines và Jetstar Pacific (mà Vietnam Airlines giờ là cổ đông lớn nhất với gần 70% vốn) vẫn muốn giữ nguyên như hiện tại (30%).

Được biết, ban đầu, khi lấy ý kiến các doanh nghiệp hàng không về dự thảo Nghị định hồi tháng 7/2018, tại khoản 3, Điều 8 (điều kiện về vốn), Bộ Giao thông Vận tải từng đề xuất cho phép nước ngoài đầu tư không quá 49% vốn điều lệ tại hãng hàng không kèo nhà cái 5 Nam. Tuy nhiên, khi trình dự thảo lên Chính phủ, Bộ đã chọn giải pháp dung hòa khi chỉ nâng tỷ lệ này từ 30% lên 34%.

Mất cơ hội hút vốn lớn

Mới đây, ngày 15.11.2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 89/2019/NĐ-CP sửa đổi một số điều Nghị định 92/2016 điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực hàng không dân dụng, trong đó chính thức chỉ cho phép các hãng hàng không kèo nhà cái 5 Nam bán tối đa 34% cổ phần cho nước ngoài.

Bình luận về câu chuyện này, một chuyên gia hàng kèo nhà cái 5 nhận xét, con số 34 thật “kỳ lạ”. Bởi, để có quyền phủ quyết một số nội dung theo quy định của theo Luật Doanh nghiệp, nhà đầu tư cần có vốn điều lệ 35%.

Ông thẳng thắn nhìn nhận: “Đã không được đầu tư ở mức trên 51% vốn điều lệ để có quyền dẫn dắt, quyết định cũng không cho họ quyền phủ quyết. Nhà đầu tư bỏ tiền ra mà không có tiếng nói gì, chẳng hạn như phủ quyết một số điều mà cổ đông kèo nhà cái 5 Nam đưa ra không hợp lý, thì không hấp dẫn nhà đầu tư”.

Trong khi đó, Vietnam Airlines sang Campuchia đầu tư thành lập Angkor Air được góp vốn tới 49%, Vietjet Air sang Thái Lan thành lập Thai Vietjet cũng được đầu tư 49% vốn điều lệ.

Do vậy, chuyên gia trên cho rằng, nếu khống chế ở mức 34%, về bản chất là không cho họ quyền phủ quyết. Điều đó có nghĩa chúng ta đang làm đi cơ hội các doanh nghiệp hàng không kèo nhà cái 5 Nam trong sự cân nhắc của các nhà đầu tư nước ngoài.

Trong diễn biến mới đây, CEO của AirAsia, ông Tony Fernandes, mới đây đã tuyên bố từ bỏ thị trường hàng không kèo nhà cái 5 Nam sau nhiều lần gia nhập thất bại. Hay Lion Air - hãng hàng không lớn nhất Indonesia - đã lên kế hoạch thành lập một liên doanh mới tại kèo nhà cái 5 Nam vào quý II.2017. Hãng này từng đàm phán với một đối tác kèo nhà cái 5 Nam, ký biên bản ghi nhớ tại Jakarta về việc sử dụng thương hiệu Batik Air tại thị trường kèo nhà cái 5 Nam. Dự kiến, Lion nắm 49% vốn trong liên doanh, còn 51% thuộc đối tác trong nước.

Song, điều này là không được phép tại kèo nhà cái 5 Nam, ý tưởng lập liên doanh thành lập của hãng Lion Air sau đó cũng tan vỡ.

Về lo ngại việc nới room cho các nhà đầu tư nước ngoài được nắm giữ tỷ lệ 49% vốn điều lệ, dẫn đến việc lập hãng hàng không chỉ để có giấy phép rồi bán “lúa non”, thực tế cho thấy, các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Campuchia đều cho nhà đầu tư nước ngoài góp 49% vốn, Philippines là 40%,... Hơn nữa, các hãng hàng không hoạt động trong khuôn khổ chính sách, pháp luật kèo nhà cái 5 Nam, liệu điều này có thể xảy ra?.

Ngọc Hà

• Từ sáng 7.11, chia Tân Sơn Nhất thành 2 phân khu điều hành bay riêng biệt
• Nguồn vốn nào để cải kèo nhà cái trực tuyến đường băng sâ
• Thứ trưởng Bộ GTVT lý giải vì sao chưa sửa lún nứt đường băng sân bay Nội Bài
• Cận cảnh đường băng ở sân bay Nội Bài bị hư hỏng trầm trọng
• ‘Giải cứu’ kẹt xe cửa ngõ Tân Sơn Nhất: có 5.600 tỷ việc
• Giải bài toán quy hoạch đô thị và kết nối giao thông quanh

Theobáo VietNamNet